Bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là một trong những chế định quan trọng của pháp luật dân sự Việt Nam, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức khi bị thiệt hại mà không phát sinh từ quan hệ hợp đồng. Việc nắm rõ các quy định liên quan sẽ giúp bạn tự tin hơn trong việc bảo vệ quyền lợi của mình. Bài viết này Luật Minh Tú sẽ cung cấp một cái nhìn tổng quan và chi tiết về vấn đề này.

Khái niệm và bản chất của bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

Bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng (hay còn gọi là trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng) là trách nhiệm pháp lý phát sinh khi một người có hành vi trái pháp luật gây ra thiệt hại về tài sản, sức khỏe, tính mạng hoặc danh dự, uy tín cho người khác mà không có quan hệ hợp đồng ràng buộc.

Bản chất của chế định này là khôi phục lại tình trạng ban đầu của người bị thiệt hại, hoặc bồi thường một khoản tiền tương ứng với mức độ thiệt hại đã xảy ra. Điều này không chỉ mang ý nghĩa đền bù vật chất mà còn thể hiện sự răn đe, giáo dục đối với hành vi vi phạm pháp luật, góp phần duy trì trật tự xã hội.

>>> Đọc thêm: Giao kết hợp đồng thương mại: 5 điều cốt lõi giúp doanh nghiệp tránh rủi ro

Các căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại

Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, trách nhiệm bồi thường thiệt hại chỉ phát sinh khi có đủ bốn yếu tố sau:

Có hành vi gây thiệt hại

Hành vi này có thể là hành vi trái pháp luật (vi phạm pháp luật hình sự, dân sự, hành chính) hoặc hành vi không phù hợp với đạo đức xã hội. Hành vi gây thiệt hại có thể là hành động hoặc không hành động (như không thực hiện nghĩa vụ để ngăn chặn thiệt hại).

Có thiệt hại thực tế xảy ra

Thiệt hại là tổn thất có thật, đã xảy ra và có thể lượng hóa được bằng tiền. Các loại thiệt hại có thể bao gồm:

• Thiệt hại về tài sản: Mất mát, hư hỏng tài sản.
• Thiệt hại về sức khỏe, tính mạng: Chi phí khám chữa bệnh, thu nhập bị mất hoặc giảm sút, chi phí mai táng, tiền cấp dưỡng cho người phụ thuộc.
• Thiệt hại về tinh thần: Tổn thất về danh dự, nhân phẩm, uy tín, hoặc sự đau khổ về mặt tinh thần do người thân bị xâm phạm tính mạng, sức khỏe.

Có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả

Đây là yếu tố quan trọng nhất. Thiệt hại phải là kết quả trực tiếp của hành vi vi phạm. Nếu không chứng minh được hành vi đó là nguyên nhân trực tiếp gây ra thiệt hại, yêu cầu bồi thường sẽ không được chấp nhận.

Có lỗi của người gây thiệt hại, trừ một số trường hợp đặc biệt

Người gây thiệt hại phải có lỗi cố ý (biết hành vi của mình sẽ gây ra thiệt hại nhưng vẫn thực hiện, mong muốn hoặc để mặc cho hậu quả xảy ra) hoặc lỗi vô ý (không thấy trước hậu quả hoặc có thể thấy trước nhưng cho rằng nó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn chặn được).

Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, người gây thiệt hại vẫn phải chịu trách nhiệm bồi thường dù không có lỗi, ví dụ:

• Thiệt hại do súc vật gây ra: Chủ sở hữu súc vật phải bồi thường thiệt hại ngay cả khi súc vật gây ra thiệt hại không có lỗi.
• Thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra: Chủ sở hữu, người chiếm hữu, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ (như phương tiện giao thông, công trình công nghiệp) phải bồi thường thiệt hại ngay cả khi không có lỗi, trừ trường hợp thiệt hại xảy ra hoàn toàn do lỗi của người bị thiệt hại hoặc do sự kiện bất khả kháng.
• Thiệt hại do người chưa đủ 15 tuổi gây ra: Cha, mẹ, hoặc người giám hộ của người chưa đủ 15 tuổi phải bồi thường thiệt hại do người đó gây ra.

Trình tự yêu cầu bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

Để yêu cầu bồi thường thiệt hại, bạn có thể thực hiện theo các bước cơ bản sau:

1. Thu thập bằng chứng: Ghi lại hình ảnh, video, thu thập các hóa đơn, chứng từ, giấy tờ y tế… để chứng minh thiệt hại và mối quan hệ nhân quả.
2. Thông báo cho người gây thiệt hại: Gửi văn bản hoặc liên hệ trực tiếp để yêu cầu họ bồi thường.
3. Hòa giải: Hai bên có thể tự thỏa thuận về mức bồi thường để giải quyết tranh chấp. Nếu hòa giải không thành, bạn có thể nộp đơn khởi kiện ra Tòa án.
4. Khởi kiện tại Tòa án: Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện và nộp tại Tòa án có thẩm quyền.

>>> Tham khảo thêm: Tranh chấp hợp đồng và cách để bảo vệ quyền lợi hợp pháp

Dịch vụ giải quyết tranh chấp hợp đồng bồi thường thiệt hại tại Luật Minh Tú

Nếu bạn đang gặp phải những vấn đề pháp lý phức tạp liên quan đến bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, bạn có thể cần đến sự hỗ trợ của các chuyên gia.

Luật Minh Tú cung cấp dịch vụ tư vấn và giải quyết tranh chấp hợp đồng chuyên nghiệp, giúp bạn:

• Phân tích vụ việc: Xác định các căn cứ pháp lý để yêu cầu bồi thường.
• Thu thập và củng cố bằng chứng: Hỗ trợ bạn xây dựng hồ sơ một cách chặt chẽ.
• Đàm phán và hòa giải: Đại diện bạn làm việc với bên gây thiệt hại để đạt được thỏa thuận tốt nhất.
• Đại diện pháp lý: Đại diện cho bạn tham gia tố tụng tại Tòa án để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Chúng tôi cam kết đồng hành cùng bạn để bảo vệ quyền lợi chính đáng, đảm bảo rằng bạn sẽ nhận được sự đền bù xứng đáng cho những thiệt hại đã gánh chịu.

Kết

Cuối cùng, việc nắm vững các quy định về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng không chỉ là kiến thức pháp lý mà còn là công cụ hữu hiệu để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bản thân. Trong trường hợp không thể tự giải quyết, việc tìm đến sự hỗ trợ của các chuyên gia pháp lý là lựa chọn sáng suốt, đảm bảo mọi vấn đề được xử lý một cách công bằng và hiệu quả nhất.

Tác giả: Long Hoàng – Associate Luật Minh Tú