Tại Việt Nam, nhiều người cho rằng con sinh ra phải mang họ cha theo truyền thống phụ hệ. Tuy nhiên, pháp luật không bắt buộc điều này. Vậy chưa ly hôn con có được mang họ mẹ không? Theo quy định, cha mẹ có quyền thỏa thuận đặt họ cho con theo họ mẹ nếu cả hai bên đồng thuận. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ các trường hợp chưa ly hôn con có được mang họ mẹ và hướng dẫn chi tiết thủ tục đăng ký khai sinh.
Vợ chồng chưa ly hôn con có được mang họ mẹ không?
Luật Hộ tịch 2014 và Nghị định 123/2015/NĐ-CP đã quy định rõ ràng về việc xác định họ, tên cho trẻ khi đăng ký khai sinh. Theo khoản 1 Điều 4 Nghị định 123/2015/NĐ-CP, họ và tên của trẻ sẽ được xác định dựa trên thỏa thuận giữa cha và mẹ. Cụ thể, điều luật này quy định:
“Họ, chữ đệm, tên và dân tộc của trẻ em được xác định theo thỏa thuận của cha, mẹ theo quy định của pháp luật dân sự và được thể hiện trong Tờ khai đăng ký khai sinh. Trường hợp cha, mẹ không có thỏa thuận hoặc không thỏa thuận được, thì xác định theo tập quán.”
Như vậy, thỏa thuận giữa cha và mẹ là nguyên tắc quan trọng nhất. Chưa ly hôn con có được mang họ mẹ? Câu trả lời là có, nếu cả hai vợ chồng thống nhất cho con mang họ mẹ, việc này hoàn toàn hợp pháp và sẽ được ghi nhận trong giấy khai sinh. Tuy nhiên, nếu cha mẹ không đạt được thỏa thuận, họ của con sẽ được xác định theo tập quán, mà ở Việt Nam thông thường là theo họ cha.
Họ tên của trẻ sẽ được xác định dựa trên thỏa thuận giữa cha và mẹ
(Nguồn: Luật Minh Tú)
Những trường hợp con được mang họ mẹ theo quy định pháp luật
Trên thực tế, con mang họ gì? không phải lúc nào cũng hoàn toàn đến từ quyết định của cha mẹ. Dưới đây là những trường hợp con có thể hoặc mặc định được mang họ mẹ theo quy định pháp luật:
Trường hợp 1: Theo thỏa thuận của cha và mẹ
Quy định này dựa trên Điểm a Khoản 1 Điều 4 Nghị định 123/2015/NĐ-CP và Điều 26 Bộ luật Dân sự 2015. Theo đó, họ của trẻ khi làm khai sinh có thể là họ của cha hoặc mẹ, tùy thuộc vào thỏa thuận giữa cha và mẹ tại thời điểm đăng ký khai sinh.
Sự thỏa thuận này cần được thể hiện rõ ràng trong tờ khai đăng ký khai sinh. Một khi đã thống nhất, cán bộ hộ tịch sẽ ghi nhận họ của trẻ theo đúng thỏa thuận đó.
Trường hợp 2: Không xác định được cha của con
Trong trường hợp đứa trẻ sinh ra mà không xác định được cha, họ của con sẽ mặc định là họ của mẹ. Điều này được quy định tại Khoản 2 Điều 15 Nghị định 123/2015/NĐ-CP.
Khi đăng ký khai sinh cho trẻ, nếu chưa xác định được cha, phần thông tin về cha trong Sổ hộ tịch và Giấy khai sinh sẽ để trống.
Các thông tin khác như họ, dân tộc, quê quán, quốc tịch của trẻ sẽ được xác định theo mẹ.
Thủ tục đăng ký khai sinh cho con mang họ mẹ
Việc đăng ký khai sinh cho con mang họ mẹ không khác biệt nhiều so với thủ tục khai sinh thông thường. Tuy nhiên, cha mẹ cần lưu ý các bước và thời gian thực hiện để tránh vi phạm quy định.
Thời hạn đăng ký khai sinh
Theo Điều 15 Luật Hộ tịch, trong vòng 60 ngày kể từ ngày sinh, cha hoặc mẹ phải thực hiện thủ tục đăng ký khai sinh cho con. Nếu không thể trực tiếp đến khai sinh, ông bà hoặc người thân thích khác có thể thực hiện thay.
Cơ quan có thẩm quyền đăng ký khai sinh
Thẩm quyền đăng ký khai sinh thuộc về Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cha mẹ cư trú.
Hồ sơ cần chuẩn bị bao gồm:
- Tờ khai đăng ký khai sinh theo mẫu.
- Giấy chứng sinh do bệnh viện hoặc cơ sở y tế cấp.
- Giấy chứng nhận kết hôn của cha mẹ (nếu có).
- Giấy tờ tùy thân của cha mẹ (chứng minh nhân dân/căn cước công dân/hộ chiếu).
Việc đăng ký khai sinh cho con mang họ mẹ tương tự như thủ tục khai sinh thông thường
(Nguồn: Luật Minh Tú)
Giải đáp một số câu hỏi thường gặp
Khi thực hiện thủ tục thay đổi họ cho con, nhiều người lo ngại về quyền lợi của con trẻ, quyền nuôi dưỡng và đặc biệt là quyền thừa kế. Dưới đây là những giải đáp chi tiết:
1. Con mang họ mẹ có ảnh hưởng đến quyền thừa kế hay không?
Việc con mang họ mẹ hoàn toàn không ảnh hưởng đến quyền thừa kế. Theo quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, quyền thừa kế không dựa trên việc con mang họ cha hay họ mẹ, mà được xác định theo quan hệ huyết thống hoặc quan hệ nuôi dưỡng hợp pháp. Điều này có nghĩa là, dù con sinh ra không mang họ cha, vẫn nằm trong hàng thừa kế thứ nhất – tức là có quyền nhận di sản thừa kế như bình thường.
Xem thêm: Chi tiết về quy định luật thừa kế tài sản của cha mẹ mới nhất
2. Có thể đổi họ của con từ họ cha sang họ mẹ không?
Cha mẹ hoàn toàn có thể đổi họ cho con từ họ cha sang họ mẹ, miễn là tuân theo các quy định pháp luật.
Theo khoản 1 Điều 27 Bộ luật Dân sự 2015, việc đổi họ cho con là hợp pháp và có thể thực hiện nếu có lý do chính đáng. Các lý do phổ biến bao gồm:
- Mong muốn con mang họ mẹ để gắn bó hơn với gia đình bên ngoại.
- Thay đổi họ để tránh trùng tên hoặc để phù hợp với phong tục gia đình.
- Các lý do về bảo mật danh tính hoặc hoàn cảnh cá nhân đặc biệt.
Tuy nhiên, nếu con đã từ đủ 9 tuổi trở lên, việc thay đổi họ phải có sự đồng ý của con (theo khoản 2 Điều 27 Bộ luật Dân sự 2015). Điều này nhằm đảm bảo quyền lợi và tôn trọng ý kiến của trẻ ở độ tuổi có nhận thức nhất định về bản thân.
Đặc biệt, khoản 3 Điều 27 Bộ luật Dân sự 2015 quy định rằng việc thay đổi họ không làm thay đổi hoặc chấm dứt các quyền và nghĩa vụ dân sự đã được xác lập trước đó.
Xem thêm: Luật chia tài sản cho con cái theo pháp luật Việt Nam như thế nào?
Cha mẹ hoàn toàn có thể đổi họ cho con từ họ cha sang họ mẹ theo quy định
(Nguồn: Luật Minh Tú)
3. Việc đổi họ cho con có làm mất quyền nuôi con hay quyền làm cha/mẹ không?
Việc đổi họ cho con đơn thuần là thay đổi về mặt hành chính, chỉ ảnh hưởng đến tên gọi trong giấy tờ, hoàn toàn không thay đổi quyền làm cha, mẹ hoặc quyền nuôi dưỡng trong cuộc sống của con.
Dù con mang họ cha hay họ mẹ, mối quan hệ cha mẹ – con cái về mặt pháp lý và quyền nuôi dưỡng, chăm sóc vẫn được giữ nguyên. Cha hoặc mẹ vẫn có đầy đủ quyền và nghĩa vụ với con, bao gồm quyền giám hộ, quyền chăm sóc và quyền thăm nom nếu cha mẹ sống ly thân hoặc ly hôn.
Xem thêm: Quyền và nghĩa vụ tranh chấp nuôi con và cấp dưỡng sau ly hôn
4. Thay đổi họ cho con có thể gặp những khó khăn gì?
Việc thay đổi họ cho con là quyền hợp pháp, nhưng không phải lúc nào cũng dễ dàng. Một số khó khăn có thể gặp phải:
Thiếu sự đồng thuận giữa cha và mẹ: Đây là trở ngại phổ biến nhất, đặc biệt trong trường hợp vợ chồng không còn sống chung hoặc đang có tranh chấp.
Các thủ tục hành chính phức tạp: Nếu hồ sơ không đầy đủ hoặc lý do chưa đủ thuyết phục, quá trình xin thay đổi họ có thể bị kéo dài.
Ảnh hưởng tâm lý của trẻ: Đối với trẻ từ 9 tuổi trở lên, việc thay đổi họ có thể gây xáo trộn tâm lý nếu không được giải thích rõ ràng. Cha mẹ cần cân nhắc kỹ và trao đổi với con trước khi đưa ra quyết định.
Xem thêm: Những điều cần nắm vững để bảo vệ quyền lợi của con cái khi cha mẹ ly hôn
Kết luận
Chưa ly hôn con có được mang họ mẹ không? Câu trả lời là có, nếu cha mẹ có thỏa thuận hoặc trong các trường hợp pháp luật quy định, việc con mang họ mẹ là hoàn toàn hợp pháp và không ảnh hưởng đến quyền lợi của con, bao gồm cả quyền nuôi dưỡng và quyền thừa kế.
Nếu bạn đang gặp khó khăn trong thủ tục đổi họ cho con hoặc các vấn đề pháp lý liên quan đến hộ tịch, hộ khẩu, hãy liên hệ Luật Minh Tú ngay hôm nay! Với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm, chúng tôi cam kết mang đến cho bạn giải pháp pháp lý chính xác, hiệu quả và nhanh chóng nhất.
Thông tin liên hệ
- Trụ sở công ty tọa lạc tại: Lầu 2 Số 68 đường Nguyễn Huệ, phường Bến Nghé, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh
- Văn phòng làm việc: 4/9 Đường số 3, Cư xá Đô Thành, Phường 4, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh
- Email: votu@luatminhtu.com
- Hotline: 096 783 78 68
- Fanpage: https://www.facebook.com/luatminhtu
- Website: luatminhtu.vn
