Cha mẹ qua đời, không để lại di chúc hoặc có di chúc nhưng giữa các thành viên trong gia đình không thống nhất thì tài sản của cha mẹ sẽ để lại cho ai? – đây là một vấn đề mà rất nhiều người đặt ra câu hỏi và có tính chất khá phức tạp. Trong một số trường hợp, không thể cùng nhau thỏa thuận, thương lượng giải quyết về vấn đề phân chia tài sản thừa kế thì sẽ làm đơn khởi kiện yêu cầu Tòa án thụ lý giải quyết. Câu hỏi được đặt ra là thẩm quyền giải quyết tranh chấp thừa kế trong trường hợp này sẽ là ai? Tìm hiểu ngay!

Như Thế Nào Là Tranh Chấp Thừa Kế Theo Quy Định Pháp Luật

Thừa kế là gì?

Theo Điều 609 Bộ luật dân sự năm 2015 (BLDS năm 2015) quy định: “Cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật, hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật”. Như vậy, thừa kế được hiểu đơn giản là sự kế thừa, dịch chuyển tài sản của người đã chết sang cho người còn sống, phần tài sản đó sẽ được gọi là di sản. Việc nhận di sản thừa kế sẽ được nhận qua 02 hình thức là thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật.

Tranh chấp thừa kế là gì?

Tranh chấp thừa kế là sự kiện pháp lý xảy ra khi có sự bất đồng quan điểm giữa các cá nhân hoặc nhóm liên quan đến việc phân chia tài sản để quản lý của người đã chết (người để lại di sản thừa kế). 

Các tranh chấp này thường liên quan đến các vấn đề như: quyền thừa kế di sản, tính hợp pháp của di chúc, xác định di sản thừa kế, xác định người thừa kế hợp pháp, buộc thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại… Đây là những vấn đề thường xảy ra tranh chấp liên quan đến thừa kế vì nó có liên quan trực tiếp đến lợi ích giữa những người có quyền thừa kế. 

Ngoài ra, nếu như người thừa kế muốn yêu cầu xác nhận quyền của mình kể từ khi biết hoặc được biết hoặc muốn bác bỏ quyền thừa kế của người khác thì thời hiệu khởi kiện thừa kế là 10 năm tính từ thời điểm mở thừa kế. Đồng thời, thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản của người chết để lại sẽ là 03 năm và được tính từ thời điểm mở thừa kế. 

Tranh chấp thừa kế

Thẩm Quyền Giải Quyết Tranh Chấp Thừa Kế

Thẩm quyền của cơ quan, tổ chức hòa giải

Đối với việc giải quyết tranh chấp thừa kế giữa những người nhận di sản thừa kế ngoài cách giải quyết cùng nhau ngồi thương lượng, bàn bạc, thảo luận để thống nhất phương án giải quyết thì còn một phương án nữa là các bên có thể giải quyết tại các trung tâm hòa giải. Đây là phương thức có sự tham gia của các bên tranh chấp và một bên thứ ba làm trung gian hòa giải mâu thuẫn và gợi mở phương hướng để giải quyết vấn đề tranh chấp thừa kế giữa các bên. Các bên có thể lựa chọn hòa giải ở các nơi như:

• Trung tâm hòa giải: Tại đây các bên có thể lựa chọn hòa giải viên để làm bên thứ ba tư vấn, tìm kiếm giải pháp hòa giải trong tranh chấp liên quan đến thừa kế. Hòa giải viên tại các trung tâm hòa giải là những cá nhân có kinh nghiệm hoặc chuyên môn về mặt pháp lý có thể hòa giải những vấn đề cơ bản liên quan đến tranh chấp thừa kế.
• Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn: Cơ quan này thường là nơi tiếp nhận hòa giải sơ bộ các vụ tranh chấp liên quan đến thừa kế, đặc biệt là trong các trường hợp tranh chấp không lớn và mang tính chất cơ bản, địa phương, thông thường là vấn đề tranh chấp tài sản hoặc đất đai. Họ có thể tổ chức hòa giải để giúp các bên có thể đạt được thỏa thuận mong muốn. 

Quy trình hòa giải:

• Bước 1: Các bên có thể yêu cầu hòa giải bằng văn bản hoặc trực tiếp đến Trung tâm hòa giải hoặc Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn;
• Bước 2: Cơ quan, tổ chức tiếp nhận yêu cầu và tiến hành hòa giải trên cơ sở tự nguyện của các bên;
• Bước 3: Nếu hòa giải thành công, các bên sẽ ký biên bản hòa giải thành và yêu cầu công nhận tại cơ quan có thẩm quyền. Nếu hòa giải không thành, các bên sẽ tiến hành yêu cầu cơ quan khác có thẩm quyền để giải quyết. 

Thẩm quyền giải quyết tranh chấp thừa kế?

Thẩm quyền của Tòa án nhân dân

Đối với những tranh chấp thừa kế liên quan đến tài sản thì căn cứ theo khoản 5 Điều 26 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 (BLTTDS năm 2015) thì sẽ thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án. Theo đó, những tranh chấp này sẽ được giải quyết tại Tòa án nhân dân cấp huyện theo Điều 35 BLTTDS năm 2015, trừ những trường hợp đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài thì sẽ thuộc thẩm quyền giải quyết tại Tòa án nhân dân cấp tỉnh theo khoản 3 Điều 35, Điều 37, Điều 38 BLTTDS năm 2015.

Đối với những tranh chấp liên quan đến vấn đề về phân chia di sản thừa kế là bất động sản thì chỉ tại Tòa án nơi có bất động sản mới có thẩm quyền để giải quyết. Ví dụ như di sản thừa kế là căn nhà số 123 tại Quận 3, anh A (ở Quận 1) và anh C (ở quận 4) là người thừa kế hợp pháp có xảy ra tranh chấp về phân chia tài sản đối với căn nhà trên thì thẩm quyền để giải quyết việc phân chia tài sản đối với căn nhà trên sẽ là Tòa án nhân dân Quận 3. 

Đối với trường hợp tranh chấp liên quan đến di sản thừa kế là động sản thì Tòa án có thẩm quyền giải quyết là Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc. Các bên cũng có thể thuận bằng văn bản yêu cầu Tòa án nơi nguyên đơn cư trú, làm việc để giải quyết tranh chấp 

Thời hiệu khởi kiện đối với di sản thừa kế

Thời hiệu khởi kiện đối với di sản thừa kế là khoảng thời gian mà người thừa kế có quyền yêu cầu Tòa án tuyên bố quyền thừa kế hoặc yêu cầu phân chia tài sản. Đây là khoảng thời gian rất quan trọng, vì nếu quá thời hiệu khởi kiện thì quyền khởi kiện của người thừa kế có thể sẽ bị mất.

Căn cứ theo Điều 623 BLDS năm 2015 thì thời hiệu khởi kiện thừa kế được quy định như sau:

Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

– Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 Bộ luật dân sự năm 2015;

– Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này.

Thời điểm mở thừa kế sẽ được mở kể từ thời điểm người có tài sản chết theo quy định tại Điều 611 BLDS năm 2015. Trường hợp Tòa án tuyên bố một người đã chết thì thời điểm mở thừa kế là ngày sẽ được xác định theo khoản 2 Điều 71 BLDS năm 2015.

Hồ sơ, thủ tục giải quyết tranh chấp thừa kế

• Bước 1: Soạn thảo đơn khởi kiện kèm các tài liệu như: Giấy CCCD, Hộ khẩu, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất có sao y chứng thực, chứng cứ chứng minh quyền và lợi ích hợp pháp người khởi kiện bị xâm phạm,….nộp các tài liệu trên tại cơ quan có thẩm quyền để giải quyết (đây là trường hợp sau khi đã tiến hành hòa giải hoặc chưa hòa giải tại cơ sở).
• Bước 2: Sau khi nhận được đơn khởi kiện, Tòa án sẽ tiến hành tống đạt hồ sơ cho người khởi kiện, nếu đơn được gửi qua đường bưu điện thì Tòa án sẽ thông báo trong 02 ngày làm việc. Sau khi nhận được đơn khởi kiện, Tòa án sẽ phân công Thẩm phán xem xét đơn và tiến hành thụ lý vụ án trong vòng 05 ngày.
• Bước 3: Chuẩn bị xét xử – Tòa sẽ chuẩn bị xét xử tính từ ngày thụ lý vụ án đối với tranh chấp thừa kế là 04 tháng kể từ ngày thụ lý vụ án. Nếu tranh chấp có tính chất phức tạp hoặc do sự kiện bất khả kháng, trở ngại khách quan thì gia hạn thời hạn chuẩn bị xét xử nhưng không quá 02 tháng.
• Bước 4: Trong thời hạn 01 tháng kể từ ngày có quyết định vụ án ra xét xử, Tòa án sẽ mở phiên tòa sơ thẩm xét xử vụ việc giải quyết tranh chấp thừa kế. Nếu có lý do chính đáng hoãn phiên tòa, thời hạn mở phiên tòa sơ thẩm được kéo dài thêm 02 tháng.
• Bước 5: Sau khi nghị án, Hội đồng xét xử sẽ quyết định thống nhất với nhau và tuyên đọc bản án với sự có mặt của các đương sự, đại diện cơ quan, tổ chức và cá nhân khởi kiện. Nếu như giữa các bên có yêu cầu nào khác thì các đương sự có quyền rút một phần, toàn bộ, nộp đơn phản tố, kháng cáo, khiếu nại…. sau khi có bản án sơ thẩm. Nếu được xem xét đủ căn cứ thì Tòa án sẽ mở phiên tòa phúc thẩm để tiếp tục giải quyết vụ án. 

Kết luận

Thẩm quyền giải quyết tranh chấp thừa kế là một khía cạnh quan trọng trong hệ thống pháp luật, đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan. Tùy thuộc vào quy định của pháp luật và đặc điểm của từng vụ việc, tranh chấp thừa kế có thể được giải quyết bởi tòa án nhân dân hoặc các cơ quan hòa giải khác.

Việc xác định đúng thẩm quyền không chỉ giúp nhanh chóng giải quyết tranh chấp mà còn bảo vệ quyền lợi của những người thừa kế, tránh tình trạng kéo dài và phức tạp trong quá trình xử lý. Vì vậy, các bên liên quan nên tìm hiểu kỹ luật pháp và, nếu cần thiết, tìm đến sự hỗ trợ của các chuyên gia pháp lý để đảm bảo quyền lợi của mình được bảo vệ một cách tốt nhất.

Thông tin liên hệ:

• Trụ sở công ty tọa lạc tại: Lầu 2 Số 68 đường Nguyễn Huệ, phường Bến Nghé, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh
• Văn phòng làm việc: 4/9 Đường số 3, Cư xá Đô Thành, Phường 4, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh
• Email: votu@luatminhtu.com
• Hotline: 096 783 78 68
• Fanpage: https://www.facebook.com/luatminhtu
• Website: luatminhtu.vn