Gần đây, vụ việc liên quan đến tranh chấp di sản thừa kế của cố NSƯT Vũ Linh đã thu hút sự quan tâm đặc biệt từ công chúng, trong đó đáng chú ý là tình tiết về di chúc miệng không được công nhận. Thực tế, đây không phải là lần đầu tiên một di chúc miệng bị tòa án xác định vô hiệu, đặt ra nhiều vấn đề pháp lý liên quan đến tính hợp pháp của loại di chúc này.
TAND TP.HCM đã tiếp nhận đơn kháng cáo của em gái và con gái cố NSƯT Vũ Linh liên quan đến vụ tranh chấp di sản thừa kế. Theo trình tự tố tụng, hồ sơ vụ án sẽ được chuyển đến TAND cấp cao tại TP.HCM để thụ lý và giải quyết theo thủ tục phúc thẩm.
Trong quá trình xét xử sơ thẩm, tòa án đã xem xét tính hợp pháp của di chúc miệng mà cố nghệ sĩ để lại. Theo lời trình bày của bà Lê Thị Hồng Phượng (con gái bà Nhung, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan), di chúc miệng của cố NSƯT Vũ Linh được thể hiện qua một tập tin ghi âm, trong đó có nội dung lời nói của ông vào ngày 13/01/2001.
Nội dung này sau đó được lập vi bằng vào ngày 04/05/2023.
Hội đồng xét xử cũng đã lấy lời khai của các nhân chứng tham dự phiên tòa, những người này xác nhận rằng nội dung ghi âm phản ánh đúng ý chí của cố nghệ sĩ. Tuy nhiên, việc di chúc miệng có được công nhận hợp pháp hay không còn phụ thuộc vào các điều kiện pháp lý nghiêm ngặt.
Điều này đặt ra câu hỏi: di chúc miệng có giá trị pháp lý không và điều kiện để được công nhận là gì?
- Điều Kiện Hợp Pháp Của Di Chúc
Theo Khoản 1, Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015, để một di chúc có hiệu lực pháp lý, nó phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau:
- Người lập di chúc phải minh mẫn, sáng suốt, không bị lừa dối, đe dọa hoặc cưỡng ép.
- Nội dung của di chúc không được vi phạm điều cấm của pháp luật và không trái đạo đức xã hội.
- Hình thức di chúc phải tuân theo quy định của pháp luật.
Ngoài ra, Bộ luật Dân sự cũng có các quy định cụ thể đối với một số trường hợp đặc biệt:
- Người từ đủ 15 đến chưa đủ 18 tuổi: Phải lập di chúc bằng văn bản và có sự đồng ý của cha, mẹ hoặc người giám hộ.
- Người bị hạn chế thể chất hoặc không biết chữ: Di chúc phải được lập thành văn bản, có người làm chứng và phải được công chứng hoặc chứng thực.
- Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực: Chỉ hợp pháp nếu đáp ứng đủ các điều kiện về nội dung và hình thức theo Khoản 1, Điều 630 Bộ luật Dân sự.
Như vậy, một di chúc chỉ có giá trị pháp lý nếu người lập di chúc có đầy đủ năng lực hành vi dân sự, nội dung phù hợp với quy định pháp luật và hình thức được lập đúng theo quy định.
2. Điều Kiện Hợp Pháp Của Di Chúc Miệng
2.1. Khi Nào Được Lập Di Chúc Miệng?
Theo Khoản 1, Điều 629 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc miệng chỉ được lập trong trường hợp tính mạng của người lập di chúc bị đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản.
Trên thực tế, di chúc miệng thường được lập khi một người rơi vào tình trạng nguy kịch, cận kề cái chết và không thể tự viết hoặc ủy quyền cho người khác viết di chúc.
2.2. Điều Kiện Để Di Chúc Miệng Hợp Pháp
Theo Khoản 5, Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015, để di chúc miệng có hiệu lực pháp lý, cần đáp ứng các điều kiện sau:
- Người lập di chúc phải thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước ít nhất hai người làm chứng.
- Ngay sau khi di chúc miệng được lập, những người làm chứng phải ghi chép lại nội dung di chúc, cùng ký tên hoặc điểm chỉ vào bản ghi chép.
- Trong vòng 5 ngày làm việc, di chúc miệng phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.
Nếu không đáp ứng đầy đủ các điều kiện trên, di chúc miệng có thể bị coi là không hợp pháp và vô hiệu trước pháp luật.
3. Ai Có Thể Làm Chứng Cho Việc Lập Di Chúc Miệng?
3.1. Quy Định Về Người Làm Chứng
Theo Điều 632 Bộ luật Dân sự 2015, mọi người đều có thể làm chứng cho việc lập di chúc, ngoại trừ các trường hợp sau:
- Người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật.
- Người có quyền, nghĩa vụ tài sản liên quan đến nội dung di chúc.
- Người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự hoặc người có khó khăn trong nhận thức và làm chủ hành vi.
Điều này có nghĩa là, người làm chứng phải có đầy đủ năng lực hành vi dân sự và không có quyền lợi liên quan đến di chúc để đảm bảo tính khách quan, minh bạch.
3.2. Tại Sao Cần Có Quy Định Chặt Chẽ Về Người Làm Chứng?
Quy định này giúp tránh xung đột lợi ích, ngăn chặn gian lận và đảm bảo tính hợp pháp của di chúc. Nếu người làm chứng là người thừa kế hoặc có liên quan đến di chúc, di chúc đó có thể bị coi là vô hiệu.
4. Di Chúc Miệng Và Di Chúc Bằng Văn Bản Có Giá Trị Như Nhau Không?
Theo Khoản 1, Điều 629 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc miệng chỉ được lập trong trường hợp người lập di chúc bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản.
Điều này cho thấy, pháp luật không xem di chúc miệng và di chúc bằng văn bản có giá trị pháp lý như nhau, bởi di chúc miệng chỉ được công nhận trong trường hợp đặc biệt.
Mặc dù vậy, nếu di chúc miệng đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo Điều 630 Bộ luật Dân sự, thì nó vẫn có giá trị pháp lý như di chúc bằng văn bản.
5. Hiệu Lực Của Di Chúc Miệng
5.1. Khi Nào Di Chúc Miệng Có Hiệu Lực?
Theo Khoản 1, Điều 643 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc có hiệu lực kể từ thời điểm mở thừa kế, tức là thời điểm người để lại di chúc qua đời.
Điều này có nghĩa là, nếu di chúc miệng hợp pháp, nó sẽ có hiệu lực ngay khi người lập di chúc mất.
5.2. Khi Nào Di Chúc Miệng Bị Hủy Bỏ?
Theo Khoản 2, Điều 629 Bộ luật Dân sự 2015, sau 3 tháng kể từ thời điểm lập di chúc miệng, nếu người lập di chúc vẫn còn sống, minh mẫn và sáng suốt, thì di chúc miệng mặc nhiên bị hủy bỏ.
Điều này giúp ngăn chặn tình trạng di chúc miệng được sử dụng sai mục đích khi người lập di chúc vẫn còn sống.
6. Kết Luận
Di chúc miệng và di chúc bằng văn bản đều có giá trị pháp lý, nhưng di chúc miệng phải đáp ứng các điều kiện nghiêm ngặt hơn và chỉ được công nhận trong trường hợp đặc biệt.
Những lưu ý quan trọng về di chúc miệng:
– Chỉ có giá trị khi người lập di chúc đang trong tình trạng nguy kịch và không thể lập di chúc bằng văn bản.
– Phải có ít nhất hai người làm chứng, và những người này không được là người thừa kế hoặc có liên quan đến di chúc.
– Phải được ghi chép lại ngay lập tức và công chứng trong vòng 5 ngày.
– Nếu sau 3 tháng người lập di chúc vẫn còn sống, di chúc miệng sẽ bị hủy bỏ.
Để tránh tranh chấp và đảm bảo tính hợp pháp của di chúc, nên lập di chúc bằng văn bản có công chứng hoặc chứng thực thay vì sử dụng di chúc miệng, trừ những trường hợp bất khả kháng.
Luật Minh Tú – Tư Vấn & Soạn Thảo
Hiểu biết về pháp lý và những trường hợp thừa kế và phân chia theo pháp luật hoặc di chúc là một phương pháp hiệu quả đảm bảo sự đồng thuận và ngăn ngừa tranh chấp giữa các bên, giúp anh chị bảo vệ quyền lợi, duy trì mối quan hệ tốt đẹp giữa các bên.
Với đội ngũ luật sư chuyên nghiệp và giàu kinh nghiệm, Luật Minh Tú cam kết cung cấp các dịch vụ tư vấn và soạn thảo giấy tờ với độ tin cậy cao, bảo vệ quyền lợi pháp lý cho khách hàng. Chúng tôi giúp tư vấn chuyên sâu về nội dung và hình thức giấy tờ cho phù hợp với từng trường hợp cụ thể của khách hàng. Soạn thảo giấy tờ theo đúng các quy định pháp luật, đảm bảo tính pháp lý cần thiết.
Đồng thời, Luật Minh Tú sẵn sàng hỗ trợ giải đáp mọi thắc mắc về việc phân chia tài sản và các vấn đề pháp lý khác.
Liên hệ Luật Minh Tú để nhận được sự tư vấn và hỗ trợ kịp thời!
Thông tin liên hệ:
- Trụ sở công ty tọa lạc tại: Lầu 2 Số 68 đường Nguyễn Huệ, phường Bến Nghé, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh
- Văn phòng làm việc: 4/9 Đường số 3, Cư xá Đô Thành, Phường 4, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh
- Email: Info@luatminhtu.vn
- Hotline: 1900 0031
Fanpage: https://www.facebook.com/luatminhtu
