Những ngày gần đây, vụ án hình sự sơ thẩm “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm” do Tòa án nhân dân khu vực 5, Hưng Yên xét xử bị cáo Thái Khắc Thành, đã thu hút nhiều sự chú ý trên các phương tiện truyền thông và mạng xã hội.

Sau khi nắm bắt toàn bộ nội dung vụ án, Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh Hưng Yên, ông Đỗ Mạnh Tăng, đã có văn bản kiến nghị Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh kháng nghị bản án hình sự sơ thẩm số 35/2025/HSST ngày 08/8/2025.

Nội dung vụ án và bản án sơ thẩm

Theo hồ sơ, từ năm 2022, Thái Khắc Thành đã biết gà lôi trắng là động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm cần bảo tồn. Tuy nhiên, Thành đã mua 01 cá thể gà lôi trống trên mạng xã hội với giá 4.500.000 đồng, sau đó trao đổi để có thêm 02 cá thể gà lôi mái để nuôi nhốt tại nhà mà không đăng ký với cơ quan chức năng.

Trong quá trình nuôi, các cá thể gà lôi mái đã đẻ 13 trứng, ấp nở thành công 10 gà con. Ngày 26/3/2025, Thành bán 10 cá thể gà lôi con với giá 6.000.000 đồng và bị Công an tỉnh Hưng Yên (trước là tỉnh Thái Bình) phát hiện, thu giữ. Tại nơi ở của Thành, cơ quan công an còn thu giữ thêm 03 cá thể gà lôi trưởng thành.

Kết quả giám định ngày 02 và 03/4/2025 của Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam – Viện hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam kết luận: 10 (mười) cá thể động vật sống (con non) và 03 (ba) cá thể động vật sống (02 con cái và 01 con đực; trưởng thành) là loài gà lôi trắng có tên khoa học là Lophura nycthemera, thuộc lớp chim (Aves), bộ gà (Galliformes), họ trĩ (Phasianidae). Gà lôi trắng là loài chim hiện được ghi nhận trong phụ lục I – nhóm IB, Nghị định số 84/2021/NĐ-CP của Chính Phủ: sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 06/2019/NĐ-CP ngày 22/01/2019 của Chính Phủ về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES).

Viện kiểm sát nhân dân khu vực 5 – Hưng Yên đã truy tố Thái Khắc Thành về tội “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm” theo điểm b khoản 2 Điều 244 Bộ luật Hình sự. Tại phiên tòa, đại diện Viện kiểm sát đề nghị mức án từ 05 năm 06 tháng đến 06 năm tù.

Bản án sơ thẩm ngày 08/8/2025 của Tòa án nhân dân khu vực 5 đã tuyên bố bị cáo Thái Khắc Thành phạm tội danh trên và xử phạt 06 năm tù cùng 30 triệu đồng tiền phạt bổ sung.

Lý do kiến nghị và thay đổi biện pháp ngăn chặn

Sau khi nghiên cứu hồ sơ và các quy định pháp luật, Chánh án Tòa án tỉnh Hưng Yên nhận thấy bản án sơ thẩm đã chưa áp dụng Thông tư số 27/2025/TT-BNNMT của Bộ Nông nghiệp và Môi trường (có hiệu lực từ 01/7/2025).

Theo Thông tư mới, gà lôi trắng đã được chuyển từ nhóm IB (nguy cấp, quý, hiếm) sang nhóm IIB (động vật hoang dã thông thường cần được quản lý).

Việc bản án sơ thẩm vẫn xác định gà lôi trắng thuộc nhóm IB và xử phạt bị cáo theo khoản 2 Điều 244 Bộ luật Hình sự là không còn phù hợp với sự thay đổi của chính sách pháp luật. Hành vi của bị cáo có dấu hiệu của tội “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã” theo Điều 234 Bộ luật Hình sự, nhưng cần phải điều tra lại để xác định giá trị các cá thể gà lôi làm căn cứ giải quyết vụ án.

Vì không có thẩm quyền kháng nghị, Tòa án nhân dân tỉnh Hưng Yên đã kiến nghị Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh kháng nghị bản án sơ thẩm. Ngay sau đó, ngày 13/8/2025, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hưng Yên đã kháng nghị toàn bộ bản án trên, đề nghị hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại.

Cùng ngày, Tòa án nhân dân tỉnh đã ra quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn đối với bị cáo Thái Khắc Thành từ Tạm giam sang Cấm đi khỏi nơi cư trú, chờ xét xử phúc thẩm lại toàn bộ vụ án theo đúng quy định của pháp luật.