Tranh chấp thừa kế là một trong những vấn đề nhức nhối và phức tạp nhất, không chỉ ảnh hưởng đến tài sản mà còn tác động sâu sắc đến mối quan hệ gia đình. Bài viết này, được biên soạn bởi đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm tại Luật Minh Tú, sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện về quy trình kiện đòi quyền thừa kế, từ căn cứ pháp lý, các trường hợp thường gặp, đến thủ tục chi tiết tại Tòa án và những lưu ý quan trọng để bảo vệ quyền lợi hợp pháp.

Kiện đòi quyền thừa kế là gì? Vì sao cần phải khởi kiện?

Kiện đòi quyền thừa kế là hành động pháp lý mà một cá nhân, tổ chức (người thừa kế hợp pháp) yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp liên quan đến việc phân chia di sản của người đã mất, khi có sự bất đồng, mâu thuẫn hoặc không thống nhất giữa các đồng thừa kế. Mục đích cuối cùng của việc khởi kiện này là bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người thừa kế, đảm bảo di sản được phân chia đúng theo quy định của pháp luật hoặc theo di chúc (nếu có).

Trong thực tiễn, các tranh chấp về thừa kế thường phức tạp và kéo dài, đặc biệt khi liên quan đến quan hệ hôn nhân, huyết thống. Nhiều vụ việc không thể giải quyết bằng thỏa thuận và buộc phải đưa ra Tòa án để phân xử công bằng.

Tranh chấp thừa kế có thể phát sinh từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là các trường hợp phổ biến dẫn đến việc phải kiện đòi quyền thừa kế:

• Tranh chấp về hàng thừa kế: Khi có sự bất đồng về việc ai là người thuộc diện được hưởng thừa kế, hoặc ai có quyền ưu tiên hơn trong việc thừa kế.
• Tranh chấp về di sản thừa kế: Mâu thuẫn về số lượng, giá trị, hoặc tính chất của di sản thừa kế.
• Tranh chấp về di chúc: Bất đồng về nội dung, hiệu lực của di chúc, hoặc việc giải thích di chúc.
• Tranh chấp về việc thực hiện nghĩa vụ của người để lại di sản: Khi có bất đồng về việc ai là người có nghĩa vụ phải thực hiện các nghĩa vụ tài sản của người chết để lại (ví dụ: các khoản nợ).
• Tranh chấp về phân chia di sản: Những bất đồng về cách thức phân chia di sản thừa kế, hoặc về việc ai được nhận phần di sản nào.

>>> Xem thêm: Tranh chấp nhà thừa kế không di chúc: Nút thắt pháp lý cần gỡ

Nền tảng pháp lý quan trọng & thời hiệu khởi kiện đòi quyền thừa kế

Để tiến hành kiện đòi quyền thừa kế, quý vị cần nắm rõ các quy định pháp luật và đặc biệt là thời hiệu khởi kiện.

Cơ sở pháp lý

Các quy định về thừa kế và giải quyết tranh chấp thừa kế được quy định chủ yếu tại:

• Bộ luật Dân sự 2015: Quy định về quyền thừa kế, di chúc, thừa kế theo pháp luật, chia di sản, v.v. (Chương XXI, XXII, XXIII, XXIV) .
• Bộ luật Tố tụng dân sự 2015: Quy định về trình tự, thủ tục giải quyết các vụ án dân sự, trong đó có tranh chấp thừa kế.
• Nghị quyết số 04/2017/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao về hướng dẫn giải quyết tranh chấp đất đai.

Chủ thể có quyền khởi kiện

Những người có quyền khởi kiện đòi quyền thừa kế bao gồm:

• Người thừa kế theo di chúc: Là những người được người chết chỉ định hưởng di sản theo nội dung di chúc.
• Người thừa kế theo pháp luật: Là những người thuộc hàng thừa kế theo quy định của pháp luật khi không có di chúc hoặc di chúc không hợp pháp.

Thời hiệu khởi kiện

Đây là yếu tố cực kỳ quan trọng, nếu bỏ lỡ thời hiệu, quý vị có thể mất quyền được Tòa án bảo vệ. Theo Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015, thời hiệu yêu cầu chia di sản

• 30 năm đối với bất động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế (thời điểm người để lại di sản chết).
• 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế.
• Thời hiệu yêu cầu xác nhận quyền thừa kế hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác: 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.
• Thời hiệu yêu cầu thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết: 3 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

Lưu ý:

• Sau những thời hạn nêu trên, di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó.
• Tranh chấp chia thừa kế đất đai không bắt buộc phải hòa giải tại UBND cấp xã trước khi khởi kiện tại Tòa án. Đây là điểm khác biệt so với tranh chấp về quyền sử dụng đất đơn thuần.

Thủ tục khởi kiện đòi quyền thừa kế tại tòa án

Quy trình kiện đòi quyền thừa kế được thực hiện theo các bước sau:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện đòi quyền thừa kế

Hồ sơ khởi kiện cần được chuẩn bị đầy đủ và chính xác để Tòa án thụ lý. Các giấy tờ cơ bản bao gồm:

• Đơn khởi kiện: Phải đúng mẫu và đầy đủ các nội dung chính theo quy định tại khoản 4 Điều 189 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015. Bao gồm thông tin của người khởi kiện, người bị kiện, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan, di sản tranh chấp và yêu cầu của người khởi kiện.
• Giấy tờ tùy thân: Căn cước công dân/Chứng minh nhân dân của người khởi kiện và người bị kiện.
• Giấy chứng tử của người để lại di sản.
• Giấy tờ chứng minh quan hệ: Giấy khai sinh, giấy đăng ký kết hôn, sổ hộ khẩu, giấy giao nhận nuôi con nuôi… để xác định hàng thừa kế.
• Tài liệu chứng minh quyền sở hữu di sản: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ), giấy tờ xe, sổ tiết kiệm, hợp đồng góp vốn, bản kê khai di sản, hóa đơn, chứng từ liên quan đến di sản….
• Di chúc (nếu có).
• Các giấy tờ khác có liên quan (biên bản hòa giải, văn bản từ chối nhận di sản, v.v.).

Lưu ý: Việc làm đơn khởi kiện có thể do cá nhân tự thực hiện hoặc nhờ người khác làm hộ, nhưng phải đảm bảo đúng quy định về chữ ký hoặc điểm chỉ.

Bước 2: Nộp đơn và Tòa án thụ lý

Nơi nộp đơn:

• Tòa án nhân dân cấp huyện nơi có bất động sản.
• Tòa án nhân dân cấp huyện nơi cư trú của người để lại di sản hoặc nơi cư trú của người bị kiện (đối với động sản).
• Tòa án nhân dân cấp tỉnh đối với các tranh chấp phức tạp hoặc có yếu tố nước ngoài.

Hình thức nộp: Trực tiếp tại Tòa án, gửi qua đường bưu chính hoặc nộp trực tuyến qua Cổng thông tin điện tử của Tòa án (nếu có).

Thụ lý: Sau khi nhận hồ sơ, Tòa án sẽ xem xét tính hợp lệ và thông báo nộp tiền tạm ứng án phí. Trong vòng 07 ngày (hoặc 15 ngày tùy trường hợp), người khởi kiện đòi quyền thừa kế phải nộp tiền tạm ứng án phí và nộp lại biên lai cho Tòa án. Tòa án sẽ thụ lý vụ án sau khi nhận được biên lai.

Bước 3: Chuẩn bị xét xử sơ thẩm

Giai đoạn này bao gồm việc Tòa án thu thập chứng cứ, tiến hành hòa giải giữa các bên. Thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm không quá 04 tháng, có thể gia hạn thêm 02 tháng đối với vụ án phức tạp (Điều 203 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015).

Bước 4: Xét xử sơ thẩm và Thi hành án

Nếu hòa giải không thành, Tòa án sẽ đưa vụ án ra xét xử. Sau khi xét xử, bản án có thể bị kháng cáo, kháng nghị. Nếu không có kháng cáo, kháng nghị, bản án sẽ có hiệu lực.

Người thắng kiện có thể yêu cầu cơ quan thi hành án dân sự thi hành bản án nếu người thua kiện không tự nguyện chấp hành.

Tiền tạm ứng án phí và án phí vụ án chia thừa kế nhà đất được tính theo giá trị tài sản có tranh chấp và được quy định tại Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14. Người khởi kiện phải nộp tạm ứng án phí, và người thua kiện sẽ là người chịu án phí sau khi có bản án có hiệu lực.

>>> Đọc thêm: Khai nhận di sản thừa kế: Quy trình chi tiết đúng pháp luật

Luật Minh Tú – Người đồng hành vững chắc trong các vụ kiện đòi quyền thừa kế

Tranh chấp thừa kế là một lĩnh vực pháp luật phức tạp, đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc về luật định và kinh nghiệm thực tiễn. Việc tự mình giải quyết có thể dẫn đến sai sót, kéo dài thời gian và thậm chí làm mất đi quyền lợi chính đáng của quý vị.

Luật Minh Tú với đội ngũ luật sư chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực thừa kế, cam kết cung cấp dịch vụ pháp lý toàn diện, giúp quý vị vượt qua mọi thách thức khi kiện đòi quyền thừa kế:

• Tư vấn chuyên sâu: Phân tích hồ sơ, đánh giá tình trạng pháp lý của di sản, xác định quyền và nghĩa vụ của từng người thừa kế, đưa ra lộ trình giải quyết tối ưu.
• Hỗ trợ chuẩn bị hồ sơ: Hướng dẫn và hỗ trợ quý vị thu thập đầy đủ các tài liệu, chứng cứ, và soạn thảo đơn khởi kiện một cách chính xác, đúng quy định pháp luật.
• Đại diện pháp lý: Thay mặt quý vị làm việc với Tòa án, tham gia các buổi hòa giải, phiên tòa, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của quý vị một cách tốt nhất.
• Hỗ trợ thi hành án: Sau khi có bản án có hiệu lực, chúng tôi sẽ hỗ trợ quý vị thực hiện thủ tục thi hành án để đảm bảo quyền lợi được thực thi.

Đừng để những mâu thuẫn gia đình làm mất đi quyền thừa kế hợp pháp của quý vị. Hãy để Luật Minh Tú đồng hành, bảo vệ lợi ích của quý vị với sự chuyên nghiệp và tận tâm nhất. Liên hệ ngay với chúng tôi để được luật sư tư vấn chuyên sâu và hỗ trợ kịp thời

Thông tin liên hệ

• Văn phòng làm việc: Số 4/9 Đường số 03, Cư xá Đô Thành, phường Bàn Cờ, Thành phố Hồ Chí Minh
• Zalo tư vấn 24/7: https://zalo.me/congtyluatminhtu
  Zalo đặt lịch tư vấn cùng Luật sư Võ Hồng Tú: +84 907 374 868
• Fanpage: https://www.facebook.com/luatminhtu
• Website: luatminhtu.vn
• Đặt lịch hẹn tư vấn 1:1 cùng luật sư tại đây!