Nhiều hộ kinh doanh đang băn khoăn mô hình hộ kinh doanh khoán có nên chuyển sang hộ kinh doanh kê khai hay thành lập doanh nghiệp? Việc lựa chọn đúng mô hình sẽ giúp tối ưu chi phí thuế, tránh rủi ro pháp lý và thuận lợi hơn trong quá trình hoạt động kinh doanh.

Bài viết này Luật Minh Tú sẽ phân tích chi tiết những điểm khác biệt chính giữa Hộ Kinh Doanh và Doanh Nghiệp, giúp Quý Anh/Chị đưa ra lựa chọn phù hợp nhất cho hoạt động kinh doanh của mình.

Hộ kinh doanh là gì?

Hộ Kinh Doanh (HKD) là mô hình kinh doanh do một cá nhân hoặc một nhóm người thuộc hộ gia đình làm chủ, tự đăng ký kinh doanh và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về hoạt động kinh doanh của hộ. HKD thường có quy mô nhỏ, phù hợp với các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ đơn giản.

• Hộ Kinh Doanh Khoán: Là hình thức HKD được cơ quan thuế khoán doanh thu và mức thuế phải nộp cố định theo quý/năm, phù hợp với các hộ kinh doanh có doanh thu ổn định và không quá lớn.
• Hộ Kinh Doanh Kê Khai: Là hình thức HKD thực hiện kê khai doanh thu, chi phí và tính thuế dựa trên số liệu thực tế phát sinh. Hình thức này đòi hỏi việc ghi chép sổ sách, chứng từ rõ ràng hơn.

Doanh nghiệp là gì?

Doanh Nghiệp (DN) là tổ chức kinh tế có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch ổn định, được đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật nhằm mục đích thực hiện các hoạt động kinh doanh. Doanh nghiệp có nhiều loại hình khác nhau như Công ty TNHH, Công ty Cổ phần, Doanh nghiệp Tư nhân…

Doanh nghiệp thường phù hợp với các hoạt động kinh doanh có quy mô lớn hơn, đa dạng hơn về ngành nghề và có nhu cầu huy động vốn, mở rộng thị trường.

>>> Xem thêm: Điều kiện thành lập doanh nghiệp đầy đủ & chi tiết nhất 2025

So sánh chi tiết giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp

Để giúp Quý Anh/Chị dễ hình dung và đưa ra quyết định, Luật Minh Tú sẽ so sánh một số khía cạnh quan trọng:

Nghĩa vụ nợ

• Hộ Kinh Doanh (HKD): Chủ hộ kinh doanh phải chịu trách nhiệm vô hạn đối với các khoản nợ phát sinh từ hoạt động kinh doanh. Điều này có nghĩa là toàn bộ tài sản cá nhân của chủ hộ (bao gồm nhà cửa, đất đai, tài sản khác) đều có thể bị sử dụng để thanh toán các khoản nợ nếu HKD không đủ khả năng chi trả.
• Doanh Nghiệp (DN): Ngoại trừ Doanh Nghiệp Tư Nhân, các loại hình doanh nghiệp phổ biến như Công ty TNHH (một thành viên hoặc hai thành viên trở lên), Công ty Cổ phần đều áp dụng nguyên tắc trách nhiệm hữu hạn. Theo đó, chủ sở hữu hoặc các thành viên/cổ đông chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi phần vốn đã góp vào doanh nghiệp. Tài sản cá nhân của chủ sở hữu được tách bạch với tài sản của doanh nghiệp, giúp bảo vệ tài sản cá nhân khỏi các rủi ro kinh doanh.

Nghĩa vụ thuế

Việc lựa chọn hình thức kinh doanh có tác động đáng kể đến nghĩa vụ thuế của Quý Anh/Chị.

Hộ Kinh Doanh (HKD):

• Đối với HKD khoán, thuế GTGT và thuế TNCN được tính dựa trên doanh thu khoán, không phân biệt HKD lãi hay lỗ.
• Đối với HKD kê khai (phương pháp kê khai), thuế GTGT và thuế TNCN tính trên toàn bộ doanh thu thuần bán ra. Điều này đôi khi không phản ánh đúng tình hình kinh doanh thực tế, đặc biệt nếu HKD có nhiều chi phí đầu vào.

Doanh Nghiệp (DN):

• Thuế Thu nhập Doanh nghiệp (TNDN): DN được miễn thuế TNDN trong 3 năm đầu tiên kể từ khi có doanh thu chịu thuế (đối với doanh nghiệp mới thành lập và đáp ứng các điều kiện theo quy định). Sau thời gian này, thuế TNDN được tính dựa trên lợi nhuận của hoạt động sản xuất kinh doanh (Doanh thu – Chi phí hợp lý), cho phép DN khấu trừ các chi phí đầu vào hợp lệ.
• Thuế Giá trị gia tăng (GTGT): Thuế GTGT phải nộp của DN được tính bằng cách lấy Thuế GTGT đầu ra trừ đi Thuế GTGT đầu vào được khấu trừ. Điều này giúp DN giảm thiểu số thuế phải nộp nếu có nhiều hóa đơn GTGT đầu vào.

Lời khuyên: Nếu Hộ Kinh Doanh của Quý Anh/Chị có đầy đủ hóa đơn GTGT, chứng từ đầu vào hợp lệ và rõ ràng, việc chuyển đổi sang Doanh Nghiệp sẽ mang lại lợi thế lớn về thuế, giúp tối ưu hóa chi phí thuế TNDN và GTGT.

Hồ sơ khai thuế

• Hộ Kinh Doanh (HKD): Hồ sơ khai thuế của HKD kê khai có phần đơn giản hơn một chút so với Doanh Nghiệp.
• Doanh Nghiệp (DN): Hồ sơ khai thuế của DN đầy đủ và chi tiết hơn, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Tuy nhiên, mức độ phức tạp của nội dung kê khai giữa HKD kê khai và DN được đánh giá là tương đương nhau.

Phạt vi phạm hành chính về hóa đơn, thuế

Cả Hộ Kinh Doanh và Doanh Nghiệp đều chịu mức phạt vi phạm hành chính như nhau theo Nghị định 125/2020/NĐ-CP của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính về thuế, hóa đơn. Do đó, việc tuân thủ quy định về hóa đơn và thuế là cực kỳ quan trọng đối với cả hai loại hình.

Sổ sách kế toán

• Hộ Kinh Doanh (HKD): Chế độ kế toán của HKD được thực hiện theo Thông tư 88/2021/TT-BTC, có ít sổ sách hơn và quy trình đơn giản hơn so với Doanh Nghiệp.
• Doanh Nghiệp (DN): Sổ sách kế toán của Doanh Nghiệp phức tạp hơn, đòi hỏi tuân thủ các quy định chi tiết theo từng loại hình và ngành nghề kinh doanh, thực hiện chế độ kế toán theo Thông tư 133/2016/TT-BTC (dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa) và Thông tư 200/2014/TT-BTC (dành cho các doanh nghiệp lớn hơn).

>>> Đọc thêm: Tổng hợp các khoản thuế doanh nghiệp phải nộp mới nhất 2025

Kết luận

Việc Hộ Kinh Doanh Khoán nên chuyển sang Hộ Kinh Doanh Kê Khai hay Doanh Nghiệp phụ thuộc vào quy mô, định hướng phát triển và khả năng quản lý của Quý Anh/Chị:

• Nếu hoạt động kinh doanh của Quý Anh/Chị còn nhỏ lẻ, doanh thu chưa cao và bạn ưu tiên sự đơn giản trong quản lý, Hộ Kinh Doanh Kê Khai có thể là lựa chọn phù hợp.
• Nếu Quý Anh/Chị có ý định mở rộng kinh doanh, muốn tách bạch tài sản cá nhân và doanh nghiệp, có khả năng quản lý tài chính tốt và đặc biệt là có nhiều hóa đơn, chứng từ đầu vào, việc thành lập Doanh Nghiệp sẽ mang lại nhiều lợi ích về thuế và pháp lý trong dài hạn.

Dù Quý Anh/Chị lựa chọn Hộ Kinh Doanh hay Doanh Nghiệp, việc làm sổ sách kế toán và báo cáo thuế đều đòi hỏi kiến thức chuyên môn nhất định.

Nếu Quý Anh/Chị chưa tự trang bị được kiến thức và cần hỗ trợ thêm các thông tin pháp lý, tư vấn cho các chủ hộ, chủ doanh nghiệp thì hãy liên hệ Luật Minh Tú để được biết thêm thông tin chi tiết. Điều này sẽ đảm bảo tính chính xác, kịp thời của các báo cáo, giúp Quý Anh/Chị tránh được những rủi ro không đáng có về thuế và pháp luật.

• Trụ sở công ty tọa lạc tại: Lầu 2 Số 68 đường Nguyễn Huệ, phường Bến Nghé, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh
• Văn phòng làm việc: 4/9 Đường số 3, Cư xá Đô Thành, Phường 4, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh
• Email: Info@luatminhtu.vn
• Hotline: 1900 0031
• Fanpage: https://www.facebook.com/luatminhtu
• Zalo tư vấn 24/7: https://zalo.me/congtyluatminhtu