Trong bối cảnh xã hội hiện đại, việc chủ động quản lý tài chính và tài sản trước hôn nhân đang ngày càng trở nên phổ biến. Hợp đồng tiền hôn nhân nổi lên như một công cụ pháp lý hiệu quả, giúp các cặp đôi chủ động bảo vệ quyền lợi và tránh những tranh chấp phức tạp có thể phát sinh sau này. Mặc dù là một thuật ngữ thông dụng, pháp luật Việt Nam không sử dụng trực tiếp cụm từ này mà thay vào đó là “Thỏa thuận xác lập chế độ tài sản của vợ chồng”.

Vậy hợp đồng tiền hôn nhân là gì? Có những nội dung gì bên trong? Hãy cùng Luật Minh Tú tìm hiểu chi tiết trong bài viết này nhé.

Hợp đồng tiền hôn nhân: Khái niệm và cơ sở pháp lý

Hợp đồng tiền hôn nhân là thuật ngữ phổ biến dùng để chỉ “Thỏa thuận xác lập chế độ tài sản của vợ chồng” theo quy định của pháp luật Việt Nam. Về bản chất, đây là một văn bản thỏa thuận giữa hai người trước khi đăng ký kết hôn, trong đó quy định rõ ràng về tài sản chung, tài sản riêng, quyền và nghĩa vụ đối với tài sản, và cách thức phân chia khi ly hôn.

Cơ sở pháp lý điều chỉnh thỏa thuận này bao gồm:

• Luật Hôn nhân và Gia đình 2014: Các điều 47, 48, 49, 50 và 59 quy định chi tiết về thỏa thuận chế độ tài sản của vợ chồng, từ nội dung, hình thức, hiệu lực cho đến các trường hợp vô hiệu và nguyên tắc giải quyết khi ly hôn.
• Bộ luật Dân sự 2015: Các quy định về điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự (Điều 117), các trường hợp vô hiệu do giả tạo, lừa dối, cưỡng ép (Điều 124, 126, 127) cũng được áp dụng để đảm bảo tính hợp pháp của thỏa thuận.

>>> Xem thêm: Tài sản thừa kế là tài sản chung hay riêng trong hôn nhân?

Tại sao cần lập hợp đồng tiền hôn nhân?

Mặc dù việc kết hôn là sự kiện trọng đại, nhưng việc chủ động lập hợp đồng tiền hôn nhân giúp các cặp đôi giải quyết nhiều vấn đề tiềm ẩn, tránh phát sinh tranh chấp sau này:

• Chủ động phân định tài sản chung – riêng: Xác định rõ ràng tài sản nào là riêng của mỗi người, tài sản nào là chung của vợ chồng ngay từ trước khi kết hôn, giúp tránh hiểu lầm và tranh cãi sau này.
• Bảo vệ tài sản riêng: Đặc biệt quan trọng đối với những người có tài sản lớn trước khi kết hôn, tài sản được thừa kế, tặng cho riêng trong tương lai, hoặc tài sản hình thành từ hoạt động kinh doanh riêng.
• Xác định quyền và nghĩa vụ tài sản rõ ràng: Hợp đồng có thể quy định về việc sử dụng, định đoạt tài sản, phân chia thu nhập, cũng như trách nhiệm đối với các khoản nợ chung hoặc riêng.
• Giảm thiểu tranh chấp khi ly hôn: Nếu có thỏa thuận rõ ràng từ ban đầu, quá trình phân chia tài sản khi ly hôn sẽ trở nên đơn giản và ít tốn kém hơn về thời gian và chi phí pháp lý.
• Tạo sự minh bạch và tin tưởng: Việc công khai và thỏa thuận về vấn đề tài chính cho thấy sự rõ ràng và tôn trọng lẫn nhau giữa các bên.

Nguyên tắc và điều kiện để hợp đồng tiền hôn nhân có hiệu lực

Để hợp đồng tiền hôn nhân có giá trị pháp lý, các bên cần tuân thủ các nguyên tắc sau:

• Tự nguyện, bình đẳng: Các bên phải hoàn toàn tự nguyện thỏa thuận, không bị ép buộc, lừa dối.
• Không vi phạm pháp luật, không trái đạo đức xã hội: Nội dung thỏa thuận phải phù hợp với quy định pháp luật và không đi ngược lại thuần phong mỹ tục.
• Hình thức bắt buộc: Phải được lập thành văn bản và được công chứng hoặc chứng thực.
• Thời điểm có hiệu lực: Thỏa thuận chỉ có hiệu lực kể từ ngày đăng ký kết hôn. Nếu hôn nhân không được đăng ký, thỏa thuận sẽ không có giá trị.

Quy trình lập và công chứng hợp đồng tiền hôn nhân

Để lập một hợp đồng tiền hôn nhân có giá trị pháp lý, các cặp đôi cần thực hiện các bước:

Bước 1 – Thỏa thuận nội dung: Hai bên vợ chồng tương lai cần thống nhất rõ ràng về các vấn đề tài sản mà mình muốn đưa vào thỏa thuận, bao gồm danh mục tài sản riêng, tài sản chung, cách quản lý, sử dụng, định đoạt, và phân chia khi ly hôn.

Bước 2 – Soạn thảo hợp đồng: Lập hợp đồng thành văn bản. Để đảm bảo tính chặt chẽ và đúng pháp luật, các bên nên tìm đến sự hỗ trợ của luật sư hoặc các chuyên gia pháp lý.

Bước 3 – Công chứng/chứng thực: Hợp đồng phải được công chứng tại Phòng công chứng hoặc chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi một trong các bên cư trú. Khi đi công chứng, các bên cần mang theo các giấy tờ tùy thân (CMND/CCCD), giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản (nếu có tài sản riêng muốn ghi rõ).

Giải quyết tranh chấp tài sản liên quan đến thỏa thuận tiền hôn nhân

Nguyên tắc giải quyết tranh chấp

Khi có tranh chấp về tài sản trong hôn nhân, đặc biệt là khi ly hôn, nguyên tắc ưu tiên hàng đầu là áp dụng thỏa thuận của vợ chồng nếu thỏa thuận đó hợp pháp và có hiệu lực. Tuy nhiên, trong trường hợp vợ chồng không thỏa thuận được hoặc thỏa thuận không rõ ràng, Tòa án sẽ giải quyết theo yêu cầu của một bên hoặc cả hai bên. Nếu thỏa thuận bị Tòa án tuyên bố vô hiệu, Tòa án sẽ áp dụng các quy định về chế độ tài sản theo luật định để giải quyết tranh chấp.

Thẩm quyền giải quyết của Tòa án

Tranh chấp liên quan đến thỏa thuận hợp đồng tiền hôn nhân (chế độ tài sản theo thỏa thuận) được coi là một vụ án dân sự độc lập, tách biệt khỏi vụ án hôn nhân gia đình (tương tự như tranh chấp tài sản sau ly hôn). Người có yêu cầu giải quyết tranh chấp có quyền khởi kiện ra Tòa án nơi bị đơn cư trú. Trong trường hợp tài sản tranh chấp là bất động sản, thẩm quyền giải quyết có thể thuộc về Tòa án nơi có bất động sản đó.

Nghĩa vụ chứng minh trong tranh chấp

Nguyên tắc “Ai cho rằng mình có quyền thì phải chứng minh” được áp dụng chặt chẽ trong các vụ án tranh chấp tài sản, bao gồm cả tranh chấp liên quan đến thỏa thuận tiền hôn nhân. Điều này có nghĩa là việc có một thỏa thuận không phải lúc nào cũng đủ; các bên phải sẵn sàng chứng minh các yêu cầu của mình, đặc biệt khi thách thức tính hợp lệ của thỏa thuận hoặc khẳng định quyền sở hữu riêng. Nếu một bên cho rằng tài sản là của riêng mình (dù có thỏa thuận) hoặc cho rằng thỏa thuận bị vô hiệu, người đó phải cung cấp các chứng cứ hợp pháp. Các chứng cứ này có thể bao gồm giấy tờ tặng cho riêng, di chúc, giấy tờ thể hiện tài sản có trước hôn nhân, hoặc các bằng chứng về việc thỏa thuận bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép.

Tòa án khi giải quyết sẽ xem xét kỹ lưỡng nhiều yếu tố như thời điểm tạo lập tài sản, nguồn gốc dòng tiền, thỏa thuận phân định tài sản (nếu có), và ý chí của các bên khi hình thành tài sản. Sự áp dụng nguyên tắc này nhấn mạnh sự cần thiết của việc lưu giữ hồ sơ tỉ mỉ và tài liệu rõ ràng. Mặc dù thỏa thuận tiền hôn nhân nhằm mục đích đơn giản hóa việc phân chia tài sản trong tương lai, khả năng thực thi của nó vẫn phụ thuộc vào khả năng chứng minh tính hợp lệ của thỏa thuận và các sự kiện liên quan đến tài sản. Do đó, việc lập tài liệu kỹ lưỡng về tài sản trước hôn nhân và xem xét cẩn thận tất cả các điều khoản trong quá trình soạn thảo không chỉ là thực hành tốt mà còn là điều cần thiết cho việc bảo vệ pháp lý trong tương lai.

>>> Có thể bạn quan tâm: Ly hôn đơn phương có được chia tài sản không? Những vấn đề cần biết theo Luật Hôn nhân 2014

Dịch vụ soạn thảo Văn bản thỏa thuận chế độ tài sản trước hôn nhân tại Luật Minh Tú

Luật Minh Tú đồng hành cùng khách hàng trong việc bảo vệ quyền lợi tài chính trước hôn nhân với các dịch vụ chuyên sâu:

• Tư vấn đánh giá tài sản và nội dung hợp đồng, Luật sư của Luật Minh Tú sẽ phân tích tình hình tài sản của các bên, đánh giá tính chất chung/riêng, rà soát các quy định pháp lý để đưa ra định hướng lập hợp đồng phù hợp, đảm bảo tính khả thi và hiệu lực cao nhất.
• Soạn thảo hợp đồng và văn bản liên quan dựa trên yêu cầu của khách hàng và căn cứ pháp luật hiện hành, đội ngũ luật sư sẽ soạn thảo hợp đồng chặt chẽ, logic, đầy đủ nội dung cơ bản, giúp tránh rủi ro vô hiệu sau này.
• Đại diện công chứng, chứng thực và hỗ trợ đăng ký. Luật Minh Tú cử luật sư hỗ trợ các bên trong quá trình công chứng/chứng thực, đồng thời tư vấn thủ tục đăng ký kết hôn để hợp đồng có hiệu lực kịp thời.
• Hỗ trợ xử lý các tình huống phức tạp như tài sản nước ngoài hoặc tranh chấp sau Với những trường hợp tài sản liên quan yếu tố nước ngoài, đầu tư kinh doanh, hoặc phát sinh tranh chấp sau khi lập hợp đồng, Luật Minh Tú sẽ tư vấn giải pháp chứng minh, bảo vệ quyền sở hữu và thực hiện các thủ tục pháp lý cần thiết.

Với kinh nghiệm thực tiễn dày dặn và đội ngũ luật sư giàu chuyên môn, chúng tôi cam kết mang đến giải pháp tối ưu và hiệu quả nhất cho từng trường hợp cụ thể.

Thông tin liên hệ

• Hotline: 1900 0031
• Zalo tư vấn 24/7: https://zalo.me/congtyluatminhtu
• Zalo đặt lịch tư vấn cùng Luật sư Võ Hồng Tú: 090.737.4868
• Fanpage: https://www.facebook.com/luatminhtu
• Email: votu@luatminhtu.com
• Website: luatminhtu.vn
• Văn phòng tư vấn: Số 4/9 Đường số 03, Cư xá Đô Thành, Phường Bàn Cờ, Tp.HCM

Kết luận

Hợp đồng tiền hôn nhân hay “thỏa thuận xác lập chế độ tài sản của vợ chồng,” là một công cụ pháp lý hiện đại và cần thiết trong bối cảnh ngày nay. Nó không chỉ là biện pháp bảo vệ tài sản mà còn là một bước đi thông minh, thể hiện sự minh bạch và tôn trọng giữa các cặp đôi. Việc lập văn bản thỏa thuận một cách chặt chẽ, hợp pháp sẽ góp phần xây dựng một cuộc hôn nhân vững bền dựa trên sự hiểu biết và tin tưởng lẫn nhau.

Tác giả: Hồng Anh – Associate Luật Minh Tú