Tranh chấp hợp đồng là điều mà các bên khi tham gia giao kết hợp đồng không mong muốn. Tuy nhiên, một khi đã xảy ra tranh chấp thì buộc các bên phải giải quyết tranh chấp đó để hạn chế những thiệt hại xảy ra.
Vậy để giải quyết tranh chấp hợp đồng sẽ có những hình thức nào? Các nguyên tắc, trình tự và thủ tục ra sao? Đọc ngay bài viết sau để có đầy đủ thông tin chi tiết nhất.
Tranh chấp hợp đồng là gì?
Tranh chấp hợp đồng là mâu thuẫn, xung đột giữa các bên có quan hệ hợp đồng với nhau liên quan đến việc không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ, trách nhiệm theo hợp đồng đã ký kết, hiểu lầm về hợp đồng.
Tranh chấp này cũng có thể được hiểu là sự bất đồng quan điểm giữa các bên trong quá trình đánh giá hành vi vi phạm hợp đồng hoặc phương pháp giải quyết các hậu quả phát sinh từ hành vi vi phạm đó. Ví dụ phổ biến gần đây có tranh chấp đất đai
Tranh chấp hợp đồng là điều khó tránh khỏi trong kinh doanh
Đặc điểm của tranh chấp hợp đồng
Tranh chấp hợp đồng có những đặc điểm cơ bản sau:
- Tính trực tiếp: Tranh chấp hợp đồng phát sinh trực tiếp từ quan hệ hợp đồng, tức là tranh chấp có nguyên nhân từ việc thực hiện hoặc không thực hiện hợp đồng.
- Tính tài sản: Tranh chấp hợp đồng thường liên quan đến quyền và lợi ích tài sản của các bên tham gia tranh chấp.
- Tính ràng buộc: Tranh chấp hợp đồng làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của các bên tham gia tranh chấp, do đó cần được giải quyết để đảm bảo quyền lợi các bên.
Các tranh chấp hợp đồng phổ biến
Ngày nay, sự tăng trưởng của nền kinh tế mang lại nhiều thay đổi trong quan hệ thương mại, làm cho các loại hợp đồng trở nên đa dạng và phức tạp hơn. Điều này gây ra không ít các tranh chấp hợp đồng, một số tranh chấp hợp đồng phổ biến như sau:
Tranh chấp hợp đồng thuê
Hợp đồng thuê thường tạo ra nhiều tranh chấp giữa bên thuê và bên cho thuê. Đặc biệt là trong trường hợp hợp đồng thuê bất động sản (nhà cho thuê, thuê trọ, thuê mặt bằng kinh doanh, văn phòng đại diện,…).
Tranh chấp này thường xuất phát từ ngôn ngữ không rõ ràng hoặc thậm chí là sự thiếu sót về các điều khoản trong hợp đồng. Điều này dẫn đến mâu thuẫn giữa các bên như: bên cho thuê đột ngột tăng giá, bên thuê không tuân thủ nghĩa vụ thanh toán,…
Tranh chấp thỏa thuận không cạnh tranh
Một số công ty có thỏa thuận không tranh như một phần của hợp đồng lao đồng chính hoặc một hợp đồng phụ. Trong đó quy định, sau khi nghỉ việc thì nhân viên không làm cho đối thủ cạnh tranh hoặc tự kinh doanh trong cùng ngành nghề trong một khoảng thời gian cụ thể .
Tuy nhiên, đôi khi, những thỏa thuận này có thể quá rộng và khó thực thi, vì vậy việc soạn thảo các điều khoản này cẩn thận là rất cần thiết để tránh tranh chấp không đáng có về các thỏa thuận cạnh tranh này.
Tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hóa
Hợp đồng mua bán hàng hóa sẽ có hợp đồng thương mại mua bán hàng hóa và dân sự. Đối với hợp đồng mua bán dân sự với các điều khoản hợp đồng không chặt chẽ việc xảy ra tranh chấp là điều khó tránh khỏi.
Các tranh chấp dễ thấy nhất trên thực tế khi mà bên mua đặt hàng, nhưng bên bán không đảm bảo hiệu suất sản xuất hay nhập khẩu dẫn đến tình trạng giao hàng không đúng thời hạn thậm chí không đảm bảo hàng hóa giống mô tả, không đồng đều giữa các sản phẩm.
Tranh chấp thỏa thuận bảo mật thông tin
Việc chứng minh hành vi làm lộ thông tin từ một bên thường đòi hỏi nhiều bằng chứng. Đó là lý do mà các điều khoản bảo mật thông tin được tích hợp vào hợp đồng hoặc được tách rời thành một bản thỏa thuận bảo mật thông tin.
Tranh chấp về tiết lộ bí mật kinh doanh cần rất nhiều bằng chứng
Tranh chấp hợp đồng mua bán với người tiêu dùng
Trong tranh chấp mua bán giữa thương nhân và người tiêu dùng, vấn đề phổ biến nhất liên quan đến nghĩa vụ bảo hành. Khi mua sản phẩm các phiếu bảo hành không ghi rõ ràng các điều khoản bảo hành dẫn đến các hiểu lầm của người tiêu dùng về chính sách bảo hành.
Các thương nhân thường làm cho chính sách bảo hành trở nên vô dụng bằng cách kèm theo các điều kiện đặc biệt trong chính sách, còn hoạt động giải quyết bảo hành rất dễ bỏ qua. Mặc dù tranh chấp này có vẻ phổ biến nhưng ít khi được giải quyết.
Tranh chấp hợp đồng góp vốn
Kinh tế thị trường phát triển thúc đẩy việc hình thành các tổ chức startup và các doanh nghiệp vừa và nhỏ đang huy động thêm vốn để tăng cường sức mạnh, tranh chấp liên quan đến thỏa thuận góp vốn hoặc sở hữu cũng theo đó gia tăng.
Những mâu thuẫn này thường xuất phát từ những điểm sau: thỏa thuận góp vốn không rõ ràng, khiến các bên tham gia không hiểu rõ về quyền lợi và nghĩa vụ của mình cũng như không đủ thông tin về tình trạng của doanh nghiệp nhận vốn góp.
Trong giai đoạn tiếp theo, các vấn đề như từ chối góp thêm vốn, điều chỉnh chiến lược sai, thay đổi tầm nhìn hoặc giá trị ban đầu, hiệu suất làm việc kém, xung đột lợi ích, quản lý tài chính, và nhiều nguyên nhân khác có thể làm nảy sinh tranh chấp.
Tranh chấp thỏa thuận thôi việc
Khi muốn chấm dứt quan hệ lao động, doanh nghiệp hay người lao động phải tuân thủ quy định của Bộ luật lao động, đặc biệt là về thời hạn báo trước. Việc chấm dứt hợp đồng lao động trong nhiều trường hợp có thể gây nên tranh chấp thôi việc.
Các tranh chấp này xoay quanh nghĩa vụ phạt hợp đồng do vi phạm hoặc bồi thường cho bên thiệt hại do vi phạm hợp đồng. Nếu bên có nghĩa vụ không thể hoặc không muốn thực hiện nghĩa vụ này một cách cố ý, có thể dẫn đến tranh chấp.
Tranh chấp thỏa thuận thôi việc
Các nguyên tắc áp dụng khi giải quyết tranh chấp hợp đồng
Nguyên tắc giải quyết tranh chấp hợp đồng cần đảm bảo sự nhanh chóng, chính xác và tuân thủ pháp luật. Ngoài ra phải có tính khả thi cao, khả năng thi hành, và quá trình giải quyết phải bảo đảm cân bằng lợi ích của các bên.
Đối với hợp đồng dân sự
Các nguyên tắc khi giải quyết tranh chấp hợp đồng dân sự:
- Tất cả cá nhân, tổ chức đều được đối xử bình đẳng trước pháp luật về các quyền nhân thân và tài sản.
- Cá nhân, tổ chức có quyền thiết lập, thực hiện, và chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của mình dựa trên nguyên tắc tự do thỏa thuận. Mọi cam kết và thỏa thuận phải tuân thủ pháp luật và không trái đạo đức xã hội.
- Cá nhân và tổ chức cần xác lập, thực hiện, và chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của mình một cách thiện chí và trung thực.
- Việc xác lập, thực hiện, và chấm dứt quyền, nghĩa vụ không xâm hại đến lợi ích của quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng, và quyền lợi hợp pháp của người khác.
- Cá nhân, tổ chức đều phải tự chịu trách nhiệm về việc không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ dân sự của mình.
Đối với hợp đồng thương mại
Các nguyên tắc khi giải quyết tranh chấp hợp đồng thương mại
- Trước pháp luật các bên tham gia tranh chấp đều bình đẳng như nhau.
- Các bên có quyền tự do thỏa thuận để xác lập quyền và nghĩa vụ không vi phạm pháp luật và trái với đạo đức.
- Các thỏa thuận giữa các bên là hoàn toàn tự nguyện, nghiêm cấm các hành vi áp đặt, cưỡng ép, đe doạ, ngăn cản.
- Nếu không có thỏa thuận khác, thói quen trong hoạt động thương mại đã được thiết lập giữa các bên và các bên đã biết hoặc phải biết nhưng không được trái với quy định của pháp luật sẽ mặc nhiên được áp dụng.
- Trong trường hợp pháp luật chưa có quy định, các bên không có thỏa thuận hay thói quen đã thiết lập thì có thể áp dụng tập quán thương mại nếu không trái với quy định của pháp luật
- Để bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng, khi thực hiện hoạt động thương mại thương nhân phải cung cấp thông tin đầy đủ, trung thực cho người tiêu dùng về hàng hoá và dịch vụ đó và phải chịu trách nhiệm về tính chính xác của các thông tin này.
- Công nhận giá trị pháp lý của thông điệp dữ liệu trong lĩnh vực kinh doanh là khi các thông điệp dữ liệu tuân thủ các điều kiện và tiêu chuẩn kỹ thuật theo quy định của pháp luật, chúng được công nhận như có giá trị pháp lý tương đương với văn bản.
Các hình thức giải quyết tranh chấp hợp đồng theo quy định
Các bên thương lượng
Thương lượng là việc các bên sẽ thỏa thuận, tự nguyện dàn xếp giải quyết các bất đồng phát sinh để loại bỏ tranh chấp mà không cần bên thứ ba hay cơ quan, tổ chức hỗ trợ, phân xử. Đây là hình thức giải quyết tranh chấp được ưu tiên áp dụng đầu tiên.
Ưu điểm:
Đây là hình thức giải quyết đơn giản, tiết kiệm chi phí nhất đồng thời bảo vệ được bí mật kinh doanh không tiết lộ ra bên ngoài.
Nhược điểm:
Vì không bị ràng buộc bởi các thủ tục pháp lý nên kết quả thương lượng không được đảm bảo thực hiện bằng cưỡng chế nhà nước nên việc thi hành phụ thuộc hoàn toàn vào ý chí các bên.
Thương lượng là phương án ưu tiên hàng đầu khi giải quyết tranh chấp
Hòa giải các bên
Hòa giải là phương thức giải quyết tranh chấp thương mại do một bên thứ ba trung lập có thể là cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân được các bên tranh chấp đồng ý lựa chọn làm trung gian giúp các bên tranh chấp hòa giải.
Bên thứ ba được chọn hòa giải phải có uy tín, kinh nghiệm, kiến thức chuyên môn về lĩnh vực hoà giải để có thể đưa ra biện pháp hiệu quả giúp các bên tìm ra giải pháp phù hợp nhất để giải quyết tranh chấp.
Ưu điểm:
Tương tự như thương lượng, hòa giải không qua các trình tự thủ pháp lý nên các bên vẫn chủ động thời gian và chi phí vì hình thức đơn giản, nhanh chóng, linh hoạt.
Nhược điểm:
Dù có bên thứ ba nên mang tính hỗ trợ hòa giải nên kết quả hòa giải cũng mang tính tương tự thương lượng. Kết quả hoà giải không bắt buộc các bên phải thực hiện, mà phụ thuộc ý chí các bên.
Giải quyết tranh chấp thông qua Trọng tài thương mại
Hiện nay Trọng tài thương mại hay Trọng tài thương mại quốc tế là phương thức ngày càng phổ biến trong giải quyết tranh chấp hợp đồng trong nước hay tranh chấp hợp đồng có yếu tố nước ngoài.
Quy định về trình tự thủ tục giải quyết tranh chấp bằng hình thức Trọng tài được thực hiện dựa trên thỏa thuận của các bên. Phương thức giải quyết này được áp dụng khi các bên có thỏa thuận Trọng tài trước khi hoặc sau khi có tranh chấp.
Ưu điểm:
Trong quá trình giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài, nguyên tắc cơ bản là tôn trọng thỏa thuận của các bên, do đó các bên được lựa trọng tài viên theo mong muốn. Điều này tạo ra sự tin tưởng trong quá trình giải quyết tranh chấp.
Phương thức giải quyết tranh chấp bằng trọng tài được coi là hiệu quả, trọng tài viên là bên thứ ba độc lập và khách quan, giúp loại bỏ lo ngại về sự thiên vị và đảm bảo rằng quá trình giải quyết tranh chấp diễn ra công bằng.
Đồng thời, quá trình xét xử bằng Trọng tài được thực hiện một cách kín đáo, giúp đảm bảo rằng các thông tin kinh doanh không bị lộ và không được công khai.
Trước pháp luật các bên đều bình đẳng về quyền và nghĩa vụ như nhau
Nhược điểm:
Trọng tài không phải là cơ quan nhà nước. Do đó, khi cần áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời, Trọng tài không có thẩm quyền tự mình quyết định về việc áp dụng chúng.
Phán quyết của Trọng tài có giá trị chung thẩm. Và sau khi được đưa ra, các bên tranh chấp không thể đề nghị Trọng tài xét xử lại. Điều này có thể gây tổn thất lớn cho doanh nghiệp thua kiện.
Trọng tài chỉ trở thành phương thức giải quyết tranh chấp khi được lựa chọn bởi các bên. Nếu không có thỏa thuận về giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài, Trọng tài sẽ không có thẩm quyền tự nhiên để xử lý vụ án.
Chi phí giải quyết bằng hình thức Trọng tài khá cao và tùy theo tính chất vụ việc tranh chấp.
Giải quyết tranh chấp bằng cách khởi kiện ra Tòa án
Hình thức giải quyết tranh chấp bằng Tòa án là quá trình giải quyết tranh chấp thông qua cơ quan tài phán Nhà nước.Quá trình này tuân thủ theo các thủ tục và trình tự nghiêm ngặt để đưa ra bản án hoặc quyết định, có hiệu lực và buộc các bên có nghĩa vụ tuân theo.
Ưu điểm:
Tòa án là cơ quan xét xử nhân danh quyền lực Nhà nước, nên phán quyết của Tòa án mang tính cưỡng chế cao. Quyết định và bản án của Tòa án được đảm bảo thi hành bởi chế tài của quyền lực nhà nước.
Quy trình tố tụng được thiết lập chặt chẽ và đảm bảo sự hiệu quả trong việc thi hành phán quyết tại tòa. Trong trường hợp không tuân thủ phán quyết, cơ quan thi hành án sẽ thực hiện cưỡng chế.
Các bên tham gia được đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của mình, và buộc phải thực hiện theo quyết định của Tòa án.
Nguyên tắc xét xử công khai có tính răn đe đối với các doanh nhân vi phạm pháp luật. Sự công khai trong xét xử là một lợi thế, vì những vụ án được tiếp cận công chúng giúp phát hiện và ngăn chặn những hành vi lừa đảo hoặc vi phạm pháp luật.
Tòa án là đại diện cho quyền lực nhà nước, có điều kiện tốt hơn so với các trọng tài viên trong việc tiến hành điều tra, và có quyền cưỡng chế triệu tập các bên có liên quan đến tòa.
Các bên không phải chi trả thù lao cho thẩm phán, và ngoài ra, chi phí hành chính rất hợp lý.
Tòa án là cơ quan xét xử nhân danh quyền lực Nhà nước
Nhược điểm:
Thủ tục tố tụng tại Tòa án thiếu linh hoạt do đã được quy định trước đó theo quy định của pháp luật. Nếu tiến hành kháng cáo có thể gây trì hoãn và kéo dài quá trình tố tụng, có thể phải trải qua nhiều cấp xét xử, ảnh hưởng đến quá trình sản xuất và kinh doanh.
Nguyên tắc xét xử công khai của Tòa án, mặc dù được coi là tiến bộ và mang tính răn đe, nhưng đôi khi trở thành cản trở với doanh nhân khi thông tin kinh doanh bị tiết lộ, có thể làm giảm uy tín trên thị trường.
Đối với các tranh chấp thương mại có yếu tố nước ngoài, phán quyết của Tòa án thường khó đạt được sự công nhận quốc tế, đòi hỏi hiệp định song phương hoặc tuân thủ nguyên tắc rất nghiêm ngặt.
Luật Minh Tú – Dịch vụ tư vấn và giải quyết tranh chấp hợp đồng uy tín
Luật Minh Tú là một trong những công ty luật hàng đầu trong lĩnh vực thương mại cũng như pháp lý doanh nghiệp. Chúng tôi luôn cung cấp cho bạn các dịch vụ pháp lý uy tín:
- Đưa ra các phân tích đánh giá chuyên môn giúp khách hàng lựa chọn phương án giải quyết tranh chấp phù hợp
- Cố vấn và đồng hành cùng khách hàng đàm phán giải quyết tranh chấp
- Hướng dẫn hỗ trợ các thủ tục pháp lý liên quan đến giải quyết tranh chấp hợp đồng
- Hướng dẫn, chuẩn bị hồ sơ đàm phán, khởi kiện
- Hỗ trợ khách hàng đàm phán, thương lượng, hòa giải tranh chấp hợp đồng
- Đại diện khách hàng tham gia tranh tụng tại Trọng tài thương mại
- Tham gia tố tụng bảo vệ quyền lợi khách hàng tại Tòa án
- Cung cấp các dịch vụ pháp lý doanh nghiệp tùy vào mục đích riêng của khách hàng
Đội ngũ luật sư của Luật Minh Tú
Thông tin liên hệ:
- Trụ sở chính công ty tọa lạc tại: Lầu 25, tòa nhà LIM TOWER số 9-11 Tôn Đức Thắng, Phường Bến Nghé, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh
- Hotline: 096 783 78 68
- Email: votu@luatminhtu.com
- Fanpage: https://www.facebook.com/luatminhtu
- Website: luatminhtu.vn
Bài viết trên tổng hợp các thông tin hữu ích liên quan đến tranh chấp hợp đồng và các hình thức giải quyết tranh chấp hợp đồng theo quy định. Nếu như bạn có những vấn đề pháp lý cần được giải đáp. Hãy liên hệ đến Luật Minh Tú để được hỗ trợ ngay hôm nay nhé!